Sint Jan van Lateranen

Welkom bij de "Moeder van alle kerken in Rome en de rest van de wereld". Sint Jan van Lateranen (of San Giovanni) is niet alleen één van de vier aarts basilieken in Rome, maar deze kerk is ook onderdeel van de pelgrimsroute van de zeven Kerken. De sint Jan is de oudste van de pauselijke basilieken. De andere pauselijke basilieken zijn: Santa Maria Maggiore, Sint Paulus buiten de muren en de Sint Pieters basiliek.

De geschiedenis van de kerk gaat terug tot het vroege christendom en vormt samen met het klooster, de doopkapel, de heilige trappen (Scala Santa) en de Sancta Sanctorum kapel een opmerkelijk complex. Als je van heilige kunst houdt, als je een pelgrim bent, of als je gewoon overweldigd wilt worden door enkele van de meest verbluffende voorbeelden van de viering van een religie, dan ben je hier op de juiste plek. Het is interessant om op te merken dat de kerk en de rest van het complex op Italiaans grondgebied liggen, maar het Vaticaan heeft volledige jurisdictie over de gebouwen, waaronder ook de Lateraanse Pauselijke Universiteit en het Groot Seminarie.

Dit is ook de basiliek waar de paus leefde tot in de 14e eeuw, en waar hij aan het begin van zijn mandaat werd gekroond. Sinds de val van de pauselijke staat, in 1870, vindt de ceremonie plaats in Vaticaanstad.

Geschiedenis van de kerk

 

Geschiedenis van de kerk

In de eerste eeuw na Christus was de grond waar de kerk vandaag staat eigendom van de adellijke Romeinse familie Laterani, daar komt de naam van het hele complex vandaan. Het land werd onteigend door Nero en daarmee werd het eigendom van de keizer. Vlak voordat hij keizer werd, was Constantijn al getrouwd met Fausta, die het land en het paleis erboven bezat. Fausta was toevallig ook de zus van keizer Massenzio, die werd beschouwd als een usurpator van de troon.

In 312 had Constantijn een visioen van een kruis, samen met de boodschap "in hoc signo vinces" ("onder dit teken zal je winnen"). Toen besloot hij een kruis op de schilden en harnassen van zijn soldaten te schilderen en confronteerde hij Massenzio in de slag bij Ponte Milvio. Constantijn won, werd keizer, en als teken van dankbaarheid schonk hij het hele Lateraanse land aan de Kerk. Kort daarna werd hier een kerk opgericht, die de officiële residentie van de paus werd. Volgens de legende begon Constantijn zelf, net na zijn bekering tot de christelijke religie, met een houweel te graven op de plek die was uitgekozen om de kerk te bouwen en droeg hij verschillende ladingen aarde op zijn schouders.

De eerste kerk had al een enorme structuur en ontving constante donaties van de keizers. Tijdens de invasie van de barbaren werd het gebouw minstens twee keer geplunderd en raakte het in verval, net als de rest van de stad. De kerk werd teruggebracht tot zijn oorspronkelijke pracht in het midden van de 8e eeuw, en het was de plaats waar Karel de Grote werd gedoopt. Hier werd in 896 de mummie van de overleden paus Formoso naar één van de zalen gebracht en berecht door zijn opvolger, Stefano VI, die beweerde dat hij een usurpator van de pauselijke troon was. Schuldig bevonden, werd de arme Formoso vervolgens ontdaan van zijn kleren, de drie vingers van zijn rechterhand, gebruikt om het lichaam van Christus tijdens de mis te wijden, werden afgehakt en zijn lichaam werd door de stad gesleept en in de rivier de Tiber gegooid. Het jaar daarop schudde een vreselijke aardbeving de kerk, waarbij het dak werd vernield en de structuur volledig werd beschadigd. Dit werd gezien als een straf van God tegen het vreselijke gedrag van Stefano.

Kort daarna werd een tweede kerk gebouwd, later werd dit gebouw verwoest door een brand. De derde kerk werd oorspronkelijk gebouwd in 1300, maar werd in de daaropvolgende eeuwen beschadigd door een nieuwe aardbeving, een brand en zelfs het leger van de koning van Napels. In 1377 besloot de paus de basiliek van San Giovanni (sint Jan van Lateranen) te verlaten. De sint Pieters basiliek en de aangrenzende gebouwen werden de nieuwe officiële residentie van de paus.

De vierde kerk, die vandaag voor je staat, werd gebouwd tussen 1660 en 1730 en werd ontworpen door Francesco Borromini, één van de belangrijkste architecten van Rome en de maker van een unieke barokke stijl, rijk aan versieringen, maar tegelijkertijd uiterst rigoureus in het balanceren van architectonische vormen en ruimtes. Zelfs als hij gedeeltelijk werd gedwongen door de aanwezigheid van een reeds bestaande structuur, toonde Borromini al zijn vaardigheden door het interieur volledig opnieuw vorm te geven, met een verstandig gebruik van natuurlijk licht en perspectiefeffecten.

Eén van de laatste renovatieprojecten, in de twintigste eeuw, werd nooit uitgevoerd vanwege de openstaande kosten, en het betrof een gedeeltelijke (en bijna visionaire) verplaatsing van het gebouw. Eén van de laatste ingrepen werd gedaan door de wil van paus Leone XIII. In de laatste jaren van de 19e eeuw werd de oude apsis afgebroken om een ​​nieuwe te creëren.

Wat te zien in de kerk

De centrale deuren van de hoofdingang zijn van brons en komen uit het Romeinse Senaatsgebouw dat oorspronkelijk in het Forum Romanum stond. Kijk voordat je daadwerkelijk naar binnen loopt omhoog en je ziet een inscriptie: "Christo Salvatori". De kerk is ook toegewijd aan Christus de Verlosser. Er is een zeven meter hoog standbeeld van Jezus, met de heiligen van de kerk aan zijn zijde.

De sint Jan van Lateranen (san Giovanni) heeft vijf grote beuken, gescheiden door een lange rij enorme kolommen. In de apsis bevindt zich een prachtig gouden mozaïek (gedateerd IV-VI eeuw). In het middenschip, dat volledig opnieuw werd ontworpen door Borromini en de oude zuilen bedekt, bevinden zich de nissen met beelden van heiligen en apostelen. Boven hen zijn er schilderijen geïnspireerd door het Nieuwe en Oude Testament, die zijn gemodelleerd naar het schilderij dat al aanwezig was tijdens het keizerlijke tijdperk. Over het algemeen weerspiegelt de meeste symboliek die in deze en andere schilderijen in de kerk wordt gebruikt, de oude mysteries van de christelijke traditie, zoals de duiven die een olijftak vasthouden, gekruiste palmen en kroonluchters versierd met laurier.

Aan de zijkanten hebben de kleinere beuken en kapellen verschillende vormen en afmetingen, die de verschillende tijden en artistieke smaken weerspiegelen waarin ze werden gebouwd. Het is belangrijk op te merken dat de heilige waarde van de plaats, afgezien van zijn meesterwerken van kunst, buitengewoon relevant is, aangezien hier enkele van de meest gekoesterde relikwieën bewaard zijn gebleven, zoals de hoofden van St. Peter en St. Paul, die zich in de Gotische baldakijn net boven het hoofdaltaar. Onder de tabernakel bevindt zich het oude houten altaar dat mogelijk door de vroege pausen werd gebruikt.

Omdat dit een aarts basiliek is, betekent dit dat alleen de paus zelf de mis kan vieren op het hoofdaltaar van de kerk. Boven het linker dwarsschip zie je het altaar van het avondmaal. De oorsprong ervan is onzeker, maar het is ofwel vanuit Jeruzalem verscheept of het is een aanpassing van degene die ooit in de magnifieke (maar heidense) Capitolijnse Jupitertempel stond. Eén van de meest suggestieve relikwieën is ongetwijfeld het houtfragment, gelegen in het timpaan, dat behoort tot de tafel waar Jezus het Laatste Avondmaal had met de apostelen.

Het klooster

Het klooster was een gebied dat door de monniken werd gebruikt om te rusten, bidden, mediteren en een wandeling te maken na hun maaltijd. Het was een overdekte gang die uitkwam in een centrale ruimte, waar meestal een bron was, de watervoorziening voor het klooster. De meeste gemeenschappelijke zalen, waaronder de kapittelzaal, de refter en de slaapvertrekken, waren toegankelijk via het klooster.

Degene die je naast de aartsbasiliek gaat bezoeken, is één van de breedste van de stad en werd gebouwd in de 8e eeuw. De stijl waarin de kostbare vergulde marmeren zuil is gebouwd is Romaans / Gotisch en ze zijn uitgehouwen door één van de meest getalenteerde steenhouwersfamilies in Rome, de Vassalletto’s. In het klooster zijn enkele ornamenten en standbeelden te zien, maar wat nog meer opvalt, is het gevoel van intimiteit en gratie van deze stille 800 jaar oude plek.

De doopkapel (San Giovanni in Fonte)

Achter de kerk is de ingang van het Lateraans Baptisterium, dat deel uitmaakt van de kerk genaamd San Giovanni in Fonte. De vorm van dit gebouw, dat oorspronkelijk in de 4e eeuw onder Constantijn werd gemaakt, is op grote schaal gerestaureerd en veranderd, maar het heeft de achthoekige plattegrond behouden. Het midden van de structuur wordt gedomineerd door een colonnade met twee niveaus en heeft een koepel. De overlevering zegt dat de in het midden geplaatste doopvont voor het eerst door keizer Constantijn zelf werd gebruikt. De interne fresco's zijn gemaakt onder paus Urbanus II in het midden van de zeventiende eeuw. Vroeger had de doopkapel een mozaïekversiering, die nu bijna volledig verloren is gegaan. Door de eeuwen heen hebben veel kunstenaars hun sporen nagelaten tussen deze muren, zoals Andrea Sacchi, Francesco Borromini, Carlo Rainaldi (het altaar) en Luigi Valadier (het standbeeld van Sint Jan Baptiste).

Eén van de vier kapellen die bij de kerk zijn gevoegd, heeft een uniek portaal, "de zingende deuren" genaamd. De massieve bronzen deuren (elk 800 kg zwaar) werden in 1196 gemonteerd bij de ingang van de kapel Sint Jan Baptist. Wanneer ze worden geopend, veroorzaakt het gewicht van de deuren dat langzaam op hun scharnieren draait, een diep en duidelijk geluid dat uit het portaal komt, dat lijkt op de muziek van een orgel.

De heilige trappen: De suggestieve reis naar het lot

Tegenover de Sint-Jan van Lateranen is de ingang van de Scala Santa, wat zich vertaalt naar "Heilige Trappen". Volgens de legende waren deze 28 marmeren treden de trap waarin Jezus tijdens zijn proces naar het kantoor van Pontius Pilatus klom. De trap zou naar Rome zijn gebracht door St. Helena, de moeder van Constantijn. Oorspronkelijk, en tot 1589, werden ze geplaatst in het nabijgelegen Paleis van Lateranen, maar vervolgens verplaatst naar een apart gebouw, aan de rechterkant van de hoofdingang van de St. Jan. Het leggen van de treden gebeurde vanaf de bovenkant, zodat de metselaars hun voeten niet op de heilige treden hoefden te zetten terwijl ze het werk deden. Tegenwoordig beklimmen pelgrims de trap alleen strikt op hun knieën, biddend terwijl ze vragen om genade.

Later werden de treden bedekt met walnotenplaten om verdere slijtage te voorkomen. De muren eromheen waren rijkelijk versierd met fresco's. De trap leidt je naar een dik glas, van waaruit je het Sancta Sanctorum (Heilige der Heiligen) kunt zien, een persoonlijke kapel van de vroege pausen in het Lateraans paleis, ook bekend als de kapel van St.Lawrence en beschouwd als één van de meest heilige plaatsen van het christendom.

Binnen in de kapel, die door vele pausen is versierd en gerestaureerd, bevindt zich een echte schat aan relikwieën, samen met een oud beeld van Jezus de Verlosser die het Nieuwe Testament vasthoudt. Het beeld staat bekend als de Acheropìta (niet gemaakt door de mensheid). Het fresco, dat wordt beschermd door een zilveren en gouden omhulling, werd al vereerd sinds de 8e eeuw na Christus. De oorsprong is onbekend.

Het is heel eenvoudig om naar sint Jan van Lateranen (san Giovanni) te gaan. Je neemt de metro (lijn A of C) en stapt uit bij de halte S. Giovanni. Houd er rekening mee dat op 1 mei, de Dag van de Arbeid, de enorme open ruimte van het plein wordt gebruikt voor een evenement genaamd ‘Het Concert van 1 mei.’ Dit concert wordt altijd goed bezocht. Het is dus waarschijnlijk niet de beste tijd om hier te komen, aangezien het erg moeilijk is om door het gebied te reizen en de verschillende bezienswaardigheden en gebouwen te bezoeken.