Reisverslag Jan Verheijen

Sulle orme del padre – in de voetsporen van vader

Elk jaar maken honderden, misschien wel duizenden per fiets of te voet een reis naar de stad Rome. Het lijkt zelfs een soort ritueel waaraan je jezelf niet kunt onttrekken wanneer je als fietser echt serieus genomen wilt worden.

Voor mij was deze tocht der tochten in mei 2010 de tweede in deze richting en hoewel het eindpunt hetzelfde is als voor veel landgenoten heb ik daarvoor een heel andere motivatie. Bijzonder is dat ik zelfs geen echt fanatieke fietser ben, ik zou bijna zeggen integendeel. Het geval wil dat mijn vader in 1928 dezelfde rit heeft

gemaakt, waarbij hij erin slaagde om met zijn rijwiel tot het binnenste van het Colosseum door te dringen. In 1998 heb ik met behulp van zijn dagboek uit 1928 en de door hem verkregen stempels en aantekeningen de tocht kunnen reconstrueren maar daarbij lukte me het niet om tot de plaats, waar duizenden de marteldood stierven of na een heldhaftige strijd het tijdelijke voor het eeuwige verwisselden, met fiets binnen te treden. Het tonen van de historische foto van mijn vader in het Colosseum die ik al mijn hele leven koester, vermocht daar niets aan te veranderen. Bij de reprise dit keer leek het erop dat zelfs bemoeienissen van het Nederlands instituut in Rome, een aantal indringende mailtjes en een fax naar de soprintendenza van het gebouw niet het gewenste resultaat zouden gaan opleveren. Desondanks vertrok ik op 3 mei, ter gelegenheid van mijn pensionering twee dagen daarvoor, met goede moed in zuidelijke richting om de ervaring van twaalf jaar geleden, in de voetstappen van vader -sulle orme del padre- nog een keer te gaan beleven. Aan mijn familie, vrienden en voormalige leerlingen had ik beloofd een weblog bij te houden en dit noopte me tot het elke dag schrijven over en fotograferen en filmen van mijn belevenissen, waardoor ik nu over een digitaal document beschik dat ik nog lang zal kunnen raadplegen als mijn geheugen me ooit in de steek laat.

Plakboek uit 1928

De afwijzing van de directie van het Colosseum was een begrijpelijke: als ze alle Nederlanders die daar elk jaar naartoe reizen met hun vehikel in het gebouw moeten gaan toelaten, zouden die alleen al het hele gebouw mogelijkerwijs kunnen vullen. Het idee van mogelijke terroristische aanslagen droeg ook al niet bij tot een mogelijke openstelling en de aanblik van fietsen in dit historische gebouw zou het oog niet kunnen verdragen aldus de soprintendenza van het Colosseum die een mailtje stuurde ruim voor het begin van mijn tocht. Haar afwijzing was goed onderbouwd en definitief. De foto in het Colosseum was belangrijk voor me, echter niet Rome maar de reis erheen was mijn doel en ik verheugde me zeer op alle ontmoetingen met wildvreemde mensen die meestal erg enthousiast reageren op een dergelijke onderneming. Ik volgde precies de sporen van mijn vader die ruimschoots terug te vinden waren in zijn dagboek/ plakboek van tweeëntachtig jaar geleden. Kunstschilder Bernard Verheijen had namelijk in vrijwel alle grote plaatsen die hij bezocht een stempel laten zetten -destijds verplicht voor vreemdelingen- en met de data die erbij waren geschreven, kon ik een en ander vrij eenvoudig reconstrueren. De reis begon in het Gelderse Gaanderen en vandaar ging het naar Düsseldorf, Keulen, Koblenz, Darmstadt, Heidelberg, Kuppenheimen Weil. In Zwitserland vervolgde ik de reis via Basel, Liestal, Sursee, Luzern, door de Gotthard (met de trein naar Airolo) en Bellinzona. Daarna kwam Italië met Valmara, Arona en Milaan om via een omweggetje naar Busseto -de stad van Verdi- bij Tortona weer op het goede pad terug te keren richting Genua. Vervolgens ging het verder langs de kust naar beneden. Ik passeerde daar de volgende steden: Chiavari, la Spezia, Carrara, Pisa, Piombino om via Orbetello en Civitavecchia de eeuwige stad te bereiken. Het weer tijdens de eerste veertien dagen was niet wat ik me ervan had voorgesteld: bijna voortdurend regende het, maar ik was daar goed op ingesteld. Een Duits gezegde luidt: ‘Es gibt kein schlechtes Wetter, nur schlechte Kleidung’ en daar kon ik het helemaal mee eens zijn vanonder mijn feloranje cape, gehuld in een fleecejack en met fietstassen die geheel waterdicht waren.

Segway

Mijn vader deed destijds drie weken over de heenreis en in 1998 was dit ook precies de tijd die ik daarvoor nodig had. Ik had me echter voorgenomen om er deze keer een weekje langer voor te reserveren, want ik wilde als voormalig leraar kunst en cultuur onderweg een aantal dingen zien en beleven, waaraan ik destijds onverstoorbaar voorbij was gefietst. Een van mijn leerlingen had me op de blog wind in de rug toegewenst en die wens ging in vervulling, hetgeen het regenachtige weer enigszins compenseerde. In dit bestek voert het te ver om alle hoogtepunten van mijn dagelijkse belevenissen aan te halen, want dat waren er zelfs per dag soms meerdere en dit zou leiden tot een te lang verhaal over de dertig dagen durende reis. Daarom beperk ik me verder tot een enkel detail: vlak voor Darmstadt ontmoette ik de gebroeders De Vries die te voet onderweg waren naar Jeruzalem (!) en in Darmstadt zelf kreeg ik de kans om mijn eerste ritje te maken op een heuse Segway. Een van mijn vaste blogfans bestempelde het voertuig als een rollator, maar dat mocht de pret niet drukken. Mijn tot de nok toe beladen fiets -in totaal ongeveer 50 kilo wegend- trok behoorlijk bekijks net als mijn hoofddeksel en hierdoor kreeg ik vaak de kans om dingen te mogen ervaren die voor anderen onbereikbaar bleven. Zo ook tijdens de elfde etappe waar onder een brug bij het Zwitserse Zofingen een alphornspeelster me met een concert vereerde dat ik filmde om het ’s avonds meteen op mijn blog te zetten. Toen ik daarvoor de kans kreeg, liet ik me later in Villavernia uiteraard fotograferen voor het portret van Fausto Coppi.

Weblog

Filmpjes en foto’s maakten mijn blog tot een kijkspel waarop via ruim 2300 hits velen met mij meeleefden tijdens de ‘barre’ tocht. Mijn vader had de Gotthard ‘gedaan’ door er met de trein doorheen te reizen en dat voorbeeld volgde ik graag, om aan de andere kant van de grote berg oog in oog te komen staan met de zon die me tot mijn grote genoegen de rest van de tocht heeft begeleid. Italië was dus voortdurend zonovergoten en nadat ik om het Lago Maggiore was gefietst en in Milaan de belangrijkste bezienswaardigheden had bekeken en voor mijn blog gefotografeerd, koerste ik rechtstreeks naar Busseto, de geboorteplaats van Giuseppe Verdi. Die plaats had mijn vader niet bezocht, maar als operaliefhebber wilde ik per se het kleine theatertje bekijken waarin de maestro, volgens de aardige gids die me een persoonlijke rondleiding gaf, overigens zelf nooit een stap heeft gezet.

Foto in het Colosseum

Tijdens de vijftiende etappe kreeg ik van de grote bazin van het Colosseum het ongelooflijke e-mailberichtje, waarin stond dat de directie, na het zien van mijn ‘splendido’ en ‘emotivo’ web-log, besloten had mij alsnog de gelegenheid te geven voor de ultieme foto. Daarvoor diende ik me dan op de dag van vertrek te melden om acht uur ‘s morgens, ruimschoots voor de openstelling voor het ‘gewone’ publiek. Een zeer emotioneel moment, want daar had ik uiteraard helemaal niet meer op gerekend. In een mailtje van iemand die speciaal bij de soprintendenza voor me gepleit had, stond dat voor zo’n uitzonderlijke gelegenheid zelfs de som van ongeveer 2800 euro betaald diende te worden en nu mocht het helemaal gratis en voor niks! Vanaf het moment dat ik dit bericht kreeg, scheen de zon nog mooier en leek het alsof ik nog meer wind in de rug had dan daarvoor. Ook had ik een ontmoeting met een stel Tjechen die onderweg waren op ondermeer de oudste vorm van fietsen: een draissine. Ik kreeg uiteraard weer de kans om even op dit wonderlijke voertuig te rijden, dat in de tijd van ontstaan ook wel ‘boneshaker’ werd genoemd, overigens naar bleek, een terechte aanduiding. Het voert hier te ver om nog meer te vertellen over al die sympathieke ontmoetingen en aardige opmerkingen van Duitsers, Zwitsers en Italianen, maar ook van landgenoten die ik onderweg tegenkwam, 

de overheerlijke Italiaanse keuken en de hoge bergen die ik met plezier afdaalde, maar waarvoor ik eerst mijn fiets af en toe zelfs te voet omhoog moest zeulen. Ik ben blij dat ik op 3 juni weer heelhuids met de trein in Emmerich ben aangekomen, van waaruit ik samen met mijn echtgenote de laatste vijfentwintig kilometer naar mijn woonplaats Gaanderen heb gefietst onder een eveneens stralend zonnetje. Het eerste in Nederland sinds lange tijd, heb ik me laten vertellen.

Jan Verheijen heeft van zijn reisverslag een uitgebreid verhaal van 150 pagina’s geschreven voor de iPad.