De Basiliek van Sint-Sebastiaan Buiten de Muren dankt haar naam aan het feit dat ze buiten de stadsmuren stond die door keizer Aurelianus gebouwd werden. Deze kerk is ook bekend als de Basiliek van Sint-Sebastiaan bij de Catacomben. Vaak wordt deze basiliek aangeduid met de Italiaanse naam: San Sebastiano Fuori le Mura. Ze ligt aan één van de oudste Romeinse wegen: Via Appia Antica.

Van oudsher is de plaats een populaire pelgrimsbestemming. Daarom is het tijdens het Jubileum opgenomen in de route van de Zeven Kerken, een aantal bedevaartplaatsen die te voet, en allemaal op één dag, bezocht moeten worden om in aanmerking te komen voor de aflaat.

Ter ere van St. Petrus en St. Paulus

De plaats was al goed bekend bij de christelijke gemeenschap door de aanwezigheid van een grote ondergrondse begraafplaats, de catacomben. De eerste kerk op deze plaats werd gebouwd tijdens de christenvervolgingen, in de 3e eeuw na Chr. De kerk had een belangrijke taak: het veilig bewaren van de relikwieën van de apostelen en heiligen Petrus en Paulus. Het waren roerige tijden in Rome, vooral vanwege de veelvuldige plunderingen door de Barbaarse bevolking.

Keizer Constantijn, de eerste christelijke keizer, bouwde op deze plek een grote basiliek, gewijd aan de nagedachtenis van de apostelen, de Basilica Apostolorum genaamd. Enkele overblijfselen van de oude basiliek zijn te zien in het interieur van de kerk.

De relikwieën van de apostelen werden eigenlijk bijna drie eeuwen na hun martelaarschap verborgen gehouden in een met marmer en stucwerk versierde halfronde ruimte, die achter de centrale apsis ligt.

Vandaag worden de kostbare overblijfselen van St. Petrus en St. Paulus bewaard in de basilieken van St. Pieter en St. Paulus buiten de Muren.   

De kerk vandaag

De basiliek werd in de17e eeuw volledig herbouwd. De voorgevel werd ontworpen door Giovanni Vasanzio. De granieten zuilen van de voorgevel hoorden ooit bij de vroegere Constantijnse basiliek.

Het interieur heeft een enkel schip met een gesneden houten plafond. Het middenschip eindigt met een triomfboog. Aan de rechterkant staat de kapel van de relikwieën, waarin een steen bewaard wordt die de voetafdrukken van Jezus zou dragen en een pijl die de heilige Sebastiaan doorboorde, samen met een fragment van de zuil waaraan hij tijdens zijn martelaarschap vastgebonden was. Eén van de interessantste kunstwerken is zeker de beroemde Salvador Mundi, een marmeren buste die Jezus de Verlosser uitbeeldt: het is het laatste meesterwerk dat de grote Gian Lorenzo Bernini maakte. De buste werd onlangs, in 2001, teruggevonden in het klooster dat naast de kerk ligt. Het beeld werd vervaardigd toen de barokke kunstenaar al tachtig jaar oud was. Het werd nagelaten aan zijn vriendin en beschermvrouwe koningin Christine van Zweden. 

Geschiedenis en Cultus van Sint Sebastiaan

Sint Sebastiaan is een beroemde christelijke martelaar. Aan het begin van de 3e eeuw n.Chr., tijdens de regering van Diocletianus, was hij aanvoerder van de Praetoriaanse Garde. Zij hadden de belangrijke taak om het leven van de keizer te beschermen. Praetorianen moesten daarom uiterst vertrouwd en trouw aan de Keizer zijn.

Maar Sebastiaan was een christen, waarschijnlijk al vanaf zijn geboorte, en Diocletianus wordt herinnerd als één van de meest ontembare vervolgers van de nieuwe monotheïstische cultus, die op de één of andere manier de macht en het gezag van de keizer ondermijnde. Dankzij zijn intelligentie en vaardigheid werd Sebastiaan tot Praetoriaan benoemd. Diocletianus wist blijkbaar niet dat hij een christen was. Als lid van de hoge militaire rangen kon Sebastiaan op discrete wijze de christenen helpen die door de keizer gevangen gezet werden. Zijn invloed groeide zodanig dat hij veel leden van het hof hielp te bekeren. 

Toen zijn daden ontdekt werden, veroordeelde Diocletianus hem tot marteling en doodschieten met pijlen. Na de executie, voor dood achtergelaten, overleefde Sebastiaan op wonderbaarlijke wijze. Toen hij weer op zijn voeten kon staan, ging hij terug naar het keizerlijk paleis en confronteerde Diocletianus met zijn berisping over Diocletianus' wrede vervolging van de christenen. Ditmaal liet de keizer de dappere Sebastiaan door geseling ombrengen. Zijn lichaam werd in het riool van de stad (de Cloaca Maxima) gegooid, maar 's nachts werd het lijk uiteindelijk teruggevonden door leden van de christelijke gemeenschap en naar de catacomben gedragen.

De devotie voor Sebastiaan is sinds de derde eeuw erg populair, en zelfs toen andere catacomben in de Middeleeuwen verlaten werden, zijn pelgrims hierheen blijven reizen om de herinnering aan de heilige te eren. Zijn relikwieën worden bewaard in een urn onder het hoofdaltaar. Hij wordt algemeen beschouwd als de derde patroonheilige van de stad Rome, na de heiligen Petrus en Paulus.

Een toegangspoort tot de Catacomben

Het gebied stond bekend als "ad catacumbas", wat "bij de holten" betekent, vanwege de aanwezigheid van tufsteenmijnen. Omdat dit een van de belangrijkste ondergrondse begraafplaatsen voor de christelijke gemeenschap werd, begon de naam "catacomben" alle onderaardse begraafplaatsen aan te duiden. Deze catacomben zijn toegankelijk via een doorgang op het plein voor de kerk.

Dit is waarschijnlijk de enige catacombenplaats die door de eeuwen heen bezocht en goed bekend was. En omdat iedereen de precieze ligging kende, zijn dieven en plunderaars hier verschillende keren gekomen en hebben ze veel van de kunstvoorwerpen uit de graftombes gestolen en andere voorwerpen die gemakkelijk verkocht konden worden. Daarom werden veel van de relikwieën van de heiligen overgebracht naar kerken dichter bij het centrum van de stad, want de handel in die voorwerpen was in de Middeleeuwen een van de meest potsierlijke ondernemingen. Toch blijven deze catacomben een van de verbluffendste bewijzen van de manier waarop de Vroege Christenen een sterk gemeenschapsgevoel wilden bewaren, niet alleen tijdens het leven, maar ook in het hiernamaals. 

De toegang tot de kerk is gratis, terwijl voor een bezoek aan de catacomben een kaartje moet worden gekocht.

Rondleiding catacomben van San Sebastiano

Boek nu

Rondleiding catacomben van San Sebastiano

De Catacomben van San Sebastiano zijn sinds de Middeleeuwen een plaats van verering en pelgrimsplaats en een belangrijke historische bezienswaardigheid. Hier kun je mausolea met stucversieringen bewonderen en de galerijen en kamers verkennen die gebruikt werden voor begrafenissen, maar ook voor begrafenisceremonies. Met de hulp van een toegewijde gids reis je terug in de tijd naar de derde eeuw na Christus en ben je getuige van het begin van het christendom in Rome.

v.a. € 13,00

Boek nu